‘s Werelds 25 meest bedreigde schildpaddensoorten

Deze lijst van ‘s werelds 25 meest bedreigde land- en waterschilpadden werd opgesteld door het Turtle Conservation Fund (TCF, www.turtleconservation.org ) – een samenwerkingsverband tussen het Centre for Applied Biodiversity Science (CABS) bij Conservation International (CI, www.conservation.org ), de World Conservation Union Species Survival Commission’s (IUCN/SSC, www.iucn.org) Tortoise and Freshwater Turtle Specialist Group (TFTSG) en de IUCN/SSC Turtle Survival Alliance (TSA, www.turtlesurvival.org ).


1. Batagur
 Batagur baska

Zuidoost Azië (Indo-Birma & Sundaland)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Door stelselmatig rapen van eieren of het vangen van volwassen schildpadden uitgeroeid in grote delen van zijn voormalig leefgebied en wordt als uitgestorven beschouwd in het grootste gedeelte van Indo-China. In 2001 werd een kleine populatie ontdekt in Cambodja. Gedurende eeuwen beschermd door de Maleisische en Cambodjaanse Kroon. Bewakers werden aangesteld op de gemeenschappelijke legplaatsen om de vers gelegde eieren te beschermen voor lokale rovers. Deze “koninklijke schildpaddenbewakers” zijn weer aan het werk om de legstanden te beschermen. Dit wordt gefinancierd door natuurbeschermingsorganisaties. Dankzij dit programma zijn in 2002 dertig nakomelingen uitgezet.


2. Aziatische smalkopweekschildpad
Chitra chitra

Zuidoost Azië (Indo-Birma)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Een potentieel omvangrijke weekschildpad. Soorten tot een grootte van vier voet en 500 lb. zijn waargenomen. Eens op de rand van uitsterven beschouwd, recente broedprogramma’s in gevangenschap in zowel Maleisië als Thailand hebben nieuwe hoop gebracht voor de toekomst van deze prachtige visetende soort.


3. McCords slangenhalsschildpad
Chelodina mccordi

Zuid-Indonesië (Wallacea)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Deze schildpad die beschreven is in 1994 is gebonden aan een leefgebied dat minder is dan 100 vierkante kilometer op het kleine eiland Roti in Indonesië. In minder dan 10 jaar tijd is het dier commercieel uitgestorven dankzij wildvang voor de internationale dierenhandel. Ondanks het bestaan van een goed leefgebied is deze slangenhalsschildpad haast verdwenen uit zijn oorspronkelijk leefgebied. Een reddingsplan voor deze soort is dringend nodig.



4. Driestreepwaterdoosschildpad
Cuora trifasciata

Noord Vietnam & China (Indo-Birma)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Deze soort wordt als boegbeeld van de Aziatische schildpaddencrisis beschouwd. Deze zeer attractieve en bevallige schildpad heeft veel te lijden gehad vanwege zijn traditionele waarde voor Chinese medicijnen. Het geloof dat soep en pudding van deze soort kanker kan genezen, heeft een enorme last op de populatie in het wild gelegd. Bijna uitgestorven op een paar resterende populaties na. Biologen verwijderen dagelijks de vallen van stropers om de weinig exemplaren die in het wild leven te redden.


5. Arkan aardschildpad
Heosemys depressa

IUCN klasse: ernstig bedreigd
Eens als uitgestorven beschouwd, geen exemplaren waren gezien sinds 1908. Echter in 1994 zijn enkele exemplaren aangetroffen op een Chinese voedselmarkt. Aangemoedigd door deze vondst heeft een expeditie naar de Arakan bossen in Myanmar een resterende populatie gelokaliseerd. Meer veldwerk is noodzakelijk om deze moeilijk te vinden soort te beschermen. Voldoende exemplaren leven nu in gevangschap en pogingen om hun biologie te begrijpen worden ondernomen.


6. Birmaanse sterlandschildpad
Geochelone platynota

Myanmar (Indo-Birma)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Deze opvallende schildpad is favoriet Birmaans voedsel, maar zijn vergrootte waarde in China heeft geleid tot een aanhoudende vangst voor export. Een programma dat momenteel wordt opgestart met lokale Boeddhistische monniken kan wat bescherming bieden voor de resterende exemplaren in west Myanmar. Het grote aantal dat reeds is gevangen kan te groot geweest zijn voor deze schildpad om in het wild te overleven.

7. Sulawesi aardschildpad
Leucocephalon yuwonoi

Indonesië (Wallacea)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Deze raadselachtige en curieuze schildpad is in 1995 voor het eerst beschreven na te zijn ontdekt door een Indonesische exporteur van tropische vissen. Zijn leefgebied, verscholen in een afgelegen gebied van ’s werelds dichtstbevolkte gebieden, heeft deze schildpad niet gespaard van het verzamelen voor de Chinese voedselmarkten. De soort is ernstig bedreigd na slechts 10 jaar bekend te zijn voor de wetenschap. Deze schildpad bewoont koele bergbeken en voedt zich hoofdzakelijk met fruit.


8. Callagur rivierschildpad
Callagur borneoensis

Zuidoost Azië (Indo-Birma en Sundaland)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
De mannetjes van deze soort ondergaan een opvallende kleurenverandering van het hoofd gedurende het broedseizoen. Deze eigenaardigheid geeft deze soort de bijnaam “clownschildpad”. Deze soort bewoont getijde poeltjes en riviermonden aan de kust. Pogingen om volwassen dieren en eieren te verzamelen zijn gemakkelijk door hun stereotype en voorspelbare voedsel- en voortplantingspatronen. Geklasseerd als ernstig bedreigd dankzij jarenlange vangst van eieren en volwassen dieren. Door overheden gesteunde programma’s in Maleisië zouden kunnen bijdragen om de populatie in het wild te vergroten.


9. Birmaanse dakschildpad
Kachuga trivittata

Myanmar (Indo-Birma)
IUCN klasse: bedreigd
Wordt slechts aangetroffen in Myanmar en wordt beschouwd als een van de meest bedreigde schildpadden in Azië. Een levend exemplaar is niet betrouwbaar waargenomen in het wild sinds 1935. Echter, vier levende exemplaren zijn recentelijk aangetroffen in vijvers bij tempels en op een Chinese voedselmarkt. Dit geeft een glimp hoop op de overleving van deze soort die uiteindelijk kan afhangen van kweek in gevangenschap.


10. Annam moerasschildpad
Mauremys annamensis

Vietman (Indo-Birma)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Dat Vietman in de buurt ligt van de zuidelijke Chinese voedselmarkten heeft geleid tot de ondergang van veel van haar wilde natuur. Hierdoor is het hele kleine leefgebied van deze schildpad in centraal Vietman erg kwetsbaar geworden. Recente expedities hebben geen resterende populaties in het wild aangetroffen. Gelukkig gedijt deze soort goed in gevangenschap. Dit zou een bron kunnen zijn om deze soorten weer in Vietman uit te zetten.


11. Zuidelijke gespikkelde padloper
Homopus signatus cafer

Zuid-Afrika (Succulent Karoo)
IUCN klasse: soort bijna bedreigd, ondersoort nog niet geklasseerd
De gespikkelde padloper wordt beschouwd als ’s wereld kleinste schildpad omdat volwassen exemplaren niet groter dan 4 inch worden. De schildpad leeft in warme en vochtige omgeving van Karoo in het zuidwesten van Zuid-Afrika. De padloper komt voor in rotsachtige streken waar hij bescherming zoekt tussen grote stenen tegen de warme middagzon. De soort heeft een erg klein leefgebied waardoor hij een bijzondere zorg is.


12. Shanghai weekschildpad
Rafetus swinhoei

China en Vietman (Indo-Birma)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Gevaarlijk dicht bij uitsterven. Deze gigantische weekschildpad is momenteel de meest bedreigde waterschildpad in de wereld. Vijf gevangen exemplaren zijn momenteel bekend in China en Vietman, samen met een exemplaar in het Hoan Kiem meer in Hanoi. Waarnemingen van deze vreemde soort zijn zo zelden dat ze nieuws vormen in de lokale kranten. Recente zoektochten in het leefgebied van de soort hebben geen bewijs opgeleverd van wilde exemplaren.


13. Madagaskar scheenplaatschildpad
Erymnochelys madagascariensis

Madagaskar (Madagaskar en de eilanden in de Indische oceaan)
IUCN klasse: bedreigd
De enige inheems waterschildpad van Madagaskar die verdwenen is in bijna zijn gehele voormalige leefgebied dankzij overbevissing door een ondervoedde en arme bevolking. Verdwenen populaties in grote meren zijn recentelijk gerapporteerd en helaas leven er geen exemplaren meer in beschermde gebieden. Een kweekprogramma in gevangenschap wordt opgezet om deze soort te behoeden voor uitsterven.


14. Ploegschaarschildpad
Astrochelys yniphora

Madagaskar (Madagaskar en de eilanden in de Indische oceaan)
IUCN klasse: bedreigd
De ploegschaarschildpad of angonoka zoals hij lokaal wordt genoemd, draagt zijn Nederlandse naam dankzij een ongebruikelijke lang uitstekend deel van zijn buikschild. Dit deel wordt vaak gebruikt om in gevechten de mannelijke soortgenoot om te draaien wanneer zij vechten om een vrouw. Deze soort wordt als de zeldzaamste schildpaddensoort ter wereld gerekend met naar schatting minder dan 400 exemplaren die nog in het wild leven. De ploegschaarschildpad wordt slechts aangetroffen in bamboerijke gebieden in de buurt van Baly Bay in het noordoosten van Madagaskar.


15. Madagaskar platstaartschildpad
Pyxis planicauda

Madagaskar (Madagaskar en de eilanden in de Indische oceaan)
IUCN klasse: bedreigd
Het gehele natuurlijke leefgebied van deze platrugschildpad in het centrale westen van Madagaskar is ongeveer 50 vierkante kilometer groot. Zoals menig bosbewonende schildpad eten zij veel fruit en brengen zij veel tijd door onder de bescherming van bladeren. De populatie van deze platrugschildpad is sterk uitgedund door ontbossing en is recentelijk verergerd door vangst voor de dierenhandel die in strijd is met natuurbeschermingsverdragen. Dit is een veerkrachtige en vastberaden kleine schildpad die erg goed zou moeten reageren op natuurbeschermingsprojecten.


16. Geometrische schildpad
Psammobates geometricus

Zuid-Afrika (Cape Floristic)
IUCN klasse: bedreigd
Deze soort wordt alleen aangetroffen in een erg beperkt gebied rond Kaapstad, Zuid-Afrika. Zijn voormalig leefgebied wordt gebruikt voor landbouw. Zuid-Afrika is uniek omdat het de hoogte schildpaddendiversiteit in de wereld heeft: 14 van de 43 soorten komen er voor, waarvan er 11 slechts in Zuid-Afrika voorkomen.




17. Filippijnse aardschildpad
Siebenrockiella leytensis

Filippijnen
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Bekend van slechts vier exemplaren en beschouwd als een van ’s werelds zeldzaamste en minst bekende schildpadden. De originele soorten werden aangetroffen op het eiland Leyte. Ondanks verschillende pogingen om deze soort te “herontdekken”is het bestaan van een wilde populatie niet bekend. Het laatste exemplaar dat een museum bereikte, is gevangen op het eiland Palawan in 1987. Verder onderzoek is noodzakelijk om de taxonomische positie te bepalen van deze mysterieuze schildpad.


18. Egyptische landschildpad
Testudo kleinmanni

Zuidoost rondom Middellandse Zee
IUCN klasse: bedreigd
De Egyptische landschildpad is de kleinste (5 inch) van de vijf soorten die tot het soort Testudo behoren, waardoor het dier een populair dier in de dierenhandel is. Ondanks zijn populariteit is het een moeilijke schildpad om in gevangschap te houden waardoor het dier vaak sterft. De schildpad wordt aangetroffen in droge bosgebieden en woestijngebieden in Noord-Libië, Noord-Egypte en Zuid-Israël, maar is nooit uitgeroeid is deze regio. Beschermingsprojecten worden ondernomen door Bedoeïen in de Sinaï. Exemplaren uit de Negev woestijn zijn recentelijk beschreven als nauw verwant en zelfs ernstiger bedreigde soort, Testudo werneri.


19. Onechte spitskopschildpad
Pseudemydura umbrina

Australië (Zuidwest Australië)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Deze ernstig bedreigde schildpad zou ’s wereld zeldzaamste waterschildpad kunnen zijn. De soort bewoont ondiepe moerassen in een beperkt gebeid in het zuidwesten van Australië. Twee kleine natuurreservaten waren bedoeld voor deze soort in het begin van de jaren 60, maar toentertijd waren er slechts 200 schildpadden over. Ondanks deze “bescherming” ging het leefgebied achteruit en is de populatie geslonken tot minder dan 30 exemplaren eind jaren 80. Een succesvol kweekprogramma in gevangenschap werd opgezet en heeft geresulteerd in 423 nakomelingen. Vanaf oktober 2002 zijn 263 in gevangenschap geboren jongen van P. umbrina uitgezet in de natuurreservaten waar ze in de gaten worden gehouden.


20. Mary River schildpad
Elusor macrurus

Australië
IUCN klasse: bedreigd
Ondanks dat jonge exemplaren van deze soort de dierenwinkels van oost Australische steden overspoelden in de jaren 60 tot 1974, is het leefgebied al meer dan 25 jaar een mysterie. Intensieve zoektochten traceerden deze soort in de Mary rivier in het zuidoosten van Queensland waar het nu verboden is te komen. De schildpad is formeel beschreven in 1994. Continue achteruitgang van het leefgebied, samen met het roven door varkens en vossen, bedreigen het overleven van deze schildpad. De soort wordt gezien als een icoon voor bedreigde oeverbossen in het gebied. Interesse van de gemeenschap in de bescherming wordt langzaam aangemoedigd en Australische dierentuinen werken samen in het verzorgen van gevangenschappopulaties.


21. Colombiaanse paddekopschildpad
Batrachemys dahli

Colombia (Choco-Darien-West Ecuador)
IUCN klasse: ernstig bedreigd
Gebonden aan een geïsoleerde regio bij de noordkust van Colombia, is de meerderheid van het leefgebied van de paddekopschildpad vervuild door huishoudelijk en industrieel afval. Overlevend in een snel achteruitgaande omgeving worden exemplaren zelden gezien en de soort staat op het punt van dreigende uitsterving. Wat resteert van het natuurlijke leefgebied moet direct geclaimd worden en een reddingsplan in gevangenschap zou direct opgezet moeten worden.


22. Galapagos reuzenschildpad
Chelonoidis nigra abingdonii

Galapagos eilanden
IUCN klasse: uitgestorven in het wild
De laatste overlevende vertegenwoordiger van een geslacht dat miljoenen jaren oud is, de enige overgebleven Abingdon Island Tortoise, “Lonesome George”, is in de jaren 70 overgebracht naar het Charles Darwin onderzoekscentrum. Met meer dan 100 of meer jaren eenzaamheid voor de boeg is George een veelzeggend geheugensteuntje voor de benarde positie van schildpadden. Van de ruwweg 15 te onderscheiden soorten van de Galapagos schildpadden zijn sommige al uitgestorven, slachtoffers van walvisvaarders in het midden van de 19e eeuw. Andere blijven ernstig bedreigd dankzij voornamelijk de negatieve invloed van geïntroduceerde wilde dieren. Dringende beschermingsmaatregelen die in de laatste dertig jaar zijn ondernomen, hebben andere exemplaren gered van uitsterven.


23. Tabasco schildpad
Dermatemys mawii

Centraal Amerika (Mesoamerica)
IUCN klasse: bedreigd
Lokaal bekend als de “witte schildpad” wordt deze grote rivierschildpad veel gebruikt als voedsel in zijn leefgebied in Mexico, Belize en Guatemala. Het enige levende exemplaar van zijn geslacht is in staat snel te groeien op basis van een divers aanbod aan plantaardige gewassen. Dermatemys zou een ideale kandidaat zijn als fokdier om de landelijk gebieden te voorzien van vlees en eieren terwijl de wilde populaties beschermd worden.


24. Muhlenbergs schildpad
Glyptemys muhlenbergii

Verenigde Staten
IUCN klasse: bedreigd
De kleinste van de Noordamerikaanse schildpadden komt voor in voedselrijke graslanden en andere zuurrijke moeraslanden van de Piedmomt en de Appalachian bergen. Fragmentatie en vernietiging van de leefgebieden alsook de overvangst voor de zwarte dierenhandel hebben deze zeldzame dieren gedecimeerd. Beschermingsmaatregelen met als doel het verkrijgen van land en bescherming van leefgebieden hebben enkele populaties gestabiliseerd, maar veel meer is noodzakelijk om de toekomst van deze zeldzame soort te garanderen.


25. Geelrandlandkaartschildpad
Graptemys flavimaculata

Verenigde Staten
IUCN klasse: bedreigd
Het kleine resterende leefgebied van deze opvallende soort dat beperkt is tot de Pascagoula rivier van de Mississippi, lijdt onder buitensporige vervuiling en wijzigingen van het waterpeil dat legstranden heeft vernietigd alsook kleine ondiepe leefgebieden die door jonge dieren werden gebruikt. Terwijl het complexe kleurenpatroon en de verfijnde schoonheid van deze schildpad camouflage biedt tegen veel vijanden, zijn ze nutteloos tegen het gedrag van recreanten die een groot gedeelte van de resterende populatie elk jaar ombrengen.